সৃজনশীলতা তথা বিদ্রোহ কিয় একেলগে আগবাঢ়ে ?

64 GB Pen drive
Price: ₹379

                   Shop Now

 সৃজনশীল লোকসকলৰ ওপৰত কৰা অধ্যয়নবোৰে ধাৰাবাহিকভাৱে প্রমাণ কৰিছে যে সৃজনশীলতা নতুন ধাৰণাবোৰৰ লগত সামঞ্জস্য ৰক্ষা কৰা, ৰিস্ক লোৱা তথা অভ্যন্তৰীণ দিকনির্দেশনাৰ লগত জড়িত । এই বৈশিষ্ট্যবোৰে সৃজনশীল মানুহক তেও^৺লোকৰ চাৰিওফালৰ সংস্কৃতি তথা মানুহৰ লগত বৈষম্য সৃষ্টি কৰে নেকি? উত্তৰটো কোনো ক্ষেত্ৰত স^৺চা কোনো ক্ষেত্ৰত মিছা হয় ।

 

     উদাহৰণস্বৰূপে কওক যে কমল এনেকুৱা এটা সৃজনশীল শিশু যি স্কুলত অন্য শিশুতকৈ কম পাৰদৰ্শী । শিক্ষক তথা পিতৃ - মাতৃৰ দ্বা্ৰা "দিবাস্বপ্ন" দেখা তথা উদ্দেশ্যমূলক পৰীক্ষাত বেয়া ফল দেখুৱাৰ বাবে তাক এজন দৰিদ্র ছাত্র হিচাবে দেখা যাব পাৰে । এজন অনুৰ্বৰ-মস্তিষ্কৰ চিন্তাবিদ হিচাবে তাৰ সুপ্ত দক্ষতা অপ্রস্তুত তথা অনুন্নত হ’ব পাৰে ।

 

বা মালিনীৰ ক্ষেত্রত বিবেচনা কৰক, উচ্চ বিদ্যালয়ৰ শিক্ষক যি এটা সঙ্কটময় পৰিৱেশত কাম কৰে । তেও^৺ শিক্ষাৰ নতুন কৌশল ব্যৱহাৰ কৰাত আগ্রহী, কিন্তু তেও^৺ৰ সহকর্মীসকল তেও^৺ৰ পদ্ধতিসমূহ মানি চলা তথা তেও^৺ৰ ধাৰণাসমূহো মনাৰ ক্ষেত্ৰত আগ্ৰহী নহয় । তেও^৺ কি কৰিব পাৰে ?

 

ইয়াত সন্দেহ নাই যে সৃজনশীল ব্যক্তিসকলে অত্যধিক নিয়ন্ত্ৰিত পৰিৱেশত সংগ্ৰাম কৰিব তথা চেলেঞ্জিং নহয় এনেকুৱা কামবোৰক লৈ হতাশাবোধ কৰিব । ইয়াৰ ব্যাখ্যাৰপৰা জানিব পাৰি যে সৃজনশীল শিশুবোৰ স্কুলত কিয় সমস্যাত পৰে, সিহ^৺তৰ শিক্ষকসকলে সিহ^৺তক পাঠ্যপুথিৰ বিষয়বস্তুবোৰ জোৰকৈ মুখস্থ তথা লিখোৱাৰ চেষ্টা কৰে  যিটোৱে এই সৃজনশীল শিশুবোৰক  মনোকষ্ট দিয়ে আৰু সিহ^৺তে জীৱনক তুচ্ছ বুলি ভাৱিব  ধৰে ।

 

সৃজনশীল লোকসকল যেতিয়া কর্মস্থলীত প্রৱেশ কৰে তেতিয়া প্রায়েই বিষয়বোৰ বেয়া হয় । যদি তেও^৺লোকে সাৱধানতাৰে তেও^৺লোকৰ জীৱিকা নিৰ্বাচন নকৰে তেতিয়াহলে তেও^৺লোক এনেকুৱা এটা চাকৰি কৰিব লগা হ’ব পাৰে যি তেও^৺লোকৰ বিশেষ প্রতিভা তথা কৰ্মক্ষমতাৰ  বাবে উপযুক্ত নহয় । দুর্ভাগ্যক্রমে, তেও^৺লোক বিৰক্ত হৈ বা কামত হতাশ হৈ উদ্ভণ্ডালি কৰিব পাৰে ।

 

তথাপি চাকৰী নিজেই এটা সমস্যা নহ’বও পাৰে । এইটো কর্মক্ষেত্রত নিয়োজিত লোকসকলৰ দ্বৰাও হ’ব পাৰে। প্রতিটো কর্মক্ষেত্ৰৰ নিজস্ব ব্যক্তিত্ব থাকে ৰ্যি জৈৱিকভাৱে বিকশিত হয় তথা সময়ৰ লগে লগে পৰিৱর্তিত হয় । কিছুমান কর্মক্ষেত্রই নতুন ধাৰণা তথা ৰিস্ক লোৱাৰ বাবে  মূল্য দিয়ে, এনেকুৱা পৰিৱেশ যি সৃজনশীল, ৰিস্ক লোৱাসকলৰ বাবে খুব আকৰ্ষণীয় হ’ব পাৰে । অন্যান্য পৰিৱেশবোৰ অনমনীয় বা ঐতিহ্যবাহী, যি হতাশাজনক হ’ব তথা সংঘাত বা অসন্তুষ্টিৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে ।

 

সামাজিক মনোবিজ্ঞানীসকলে উল্লেখ কৰিছে যে কিছু কর্মস্থলী গোষ্ঠীদ্বন্দ্বতাযত লিপ্ত, যি কিছু গোষ্ঠীক অন্যতকৈ শ্রেষ্ঠ বুলি ভাৱে বা ইয়াৰ বিপৰীতে কোনো প্রমাণক কমাই দিয়াৰ প্রৱণতা । এই গোষ্ঠীবোৰে সামঞ্জস্যৰ মূল্য ৰ্দিয়ে তথা নতুন ধাৰণাবোৰ প্রতিৰোধ কৰে । এজন উদ্ভাৱকে এই ধৰণৰ পৰিৱেশক সমর্থনকাৰী সহকর্মীবোৰৰ দ্বাৰা বিচ্ছিন্ন তথা প্রত্যাখ্যাত বোধ কৰিব ।

 

এই সহকর্মীসকলে প্রায়েই বিভিন্ন লোক বা ভিৰৰ পৰা দূৰত থকা লোকসকলৰ বিষয়ে এৰ্টা অব্যক্ত ধাৰণা গ্রহণ কৰে । তেও^৺লোকে সৃজনশীল সহকর্মীসকলৰ ওচৰত (যিসকলে  নতুন ধাৰণাৰ প্ৰস্তাৱ কৰে) এনে বাৰ্তা প্ৰেৰণ কৰে  যিটো প্ৰত্যাখ্যানৰ যোগ্য তথা গোপন হয় । এই সংকেতবোৰৰ মাজত আছে কোনো ব্যক্তিৰ মন্তব্য উপেক্ষা কৰা বা পাৰফেক্টচাৰি, ফিকা প্রশংসা বা আৰু বেয়া শাস্তি যেনে গ্রুপৰ ভিতৰৰ অখণ্ডতাৰ প্ৰতি ভাবুকিৰ ধাৰণা দিয়া যিটো ভাবুকি বা উপহাস কৰাৰ দৰে হয় ।

কাম কৰা লোকসকলে তেও^৺লোকৰ প্রতিদিনৰ ৰুটিনত স্বাচ্ছন্দ্য বোধ কৰে বা সময়ৰ লগে লগে তেও^৺লোকে এই ৰুটিনবোৰক পবিত্র হোৱাৰ দৰে মানি চলে । এই ধৰণৰ লোকসকলে প্ৰায়েই কালজয়ী অভিব্যক্তিৰ ফালে  মাথা নত কৰে : "এইটো যদি ভাঙি পেলোৱা নহয় তেনেহ’লে ইয়াৰ সংশোধন নকৰিবা" তথাপি তেও^৺লোকে এই মনোভাব প্রয়োগ কৰে বা তেও^৺লোকৰ ওচৰত কোনো সত্যই প্ৰকাশ কৰা নহয় গতিকে তেও^৺লোকক পৰামৰ্শ দিয়াটো ভাবুকি দিয়াৰ দৰে হয় । এই লোকসকলে সৃজনশীল তথা ৰিস্ক লোৱা সহকর্মীসকলৰ বিৰুদ্ধে বিষাক্তভাবে প্রতিক্রিয়া প্ৰকাশ কৰিব পাৰে যিসকলে তেও^৺লোকৰ "আৰাম অঞ্চলৰ" প্ৰতি ভাবুকিস্বৰূপ নতুন কিবা কৰাৰ প্রস্তাৱ দি থাকে ।

 

এই সমস্তবোৰৰ পৰা এইটো ধাৰণা কৰিব পাৰি যে সৃজনশীল লোকসকলৰ প্ৰায়েই তেও^৺লোকৰ চাৰিওফালৰ লোকসকলৰ লগত মতবিৰোধ হয়,  তথা  কামৰ পৰিৱেশ তথা  সাংগঠনিক কাঠামোৰ দ্বাৰা হতাশ হয়, যি অনমনীয় বা ধাৰণীয় নহয় । এইটো আংশিকভাবে সত্য হোৱাৰ বাবে সৃজনশীল লোকসকল অভিনৱত্ব তথা নতুন ধাৰণা বা কামবোৰ কৰাৰ পদ্ধতিবোৰৰ প্ৰতি আকৃষ্ট হয়  তথা  তেও^৺লোকৰ সৃজনশীল মন প্রায়েই গৃহীত অনুশীলনৰ বিকল্প তৈয়াৰ কৰে ।

 

স্কুল, কর্মক্ষেত্র বা যি কোনো চেটিঙত এই হতাশাবোৰ  বাঢ়ি গৈ কিছু সৃজনশীল লোকক বিধি ও কর্তৃত্ব সম্পৰ্কে বিদ্রোহী মনোভাৱ গ্রহণ কৰিবলৈ প্ৰৰোচিত কৰিব পাৰে । এইটো যেতিয়া হয় তেতিয়া চাৰিওফালে হতাশা তথা সংঘাত হ’ব পাৰে যাৰ ফলত আন্তঃব্যক্তিক দ্বন্দ্ব তথা মতবিৰোধৰ কাৰণে বিষময় ফল ভুগিব লাগে । এই হতাশাই কর্মক্ষেত্রত এটা কর্মজীৱন পৰিৱৰ্তন কৰা বা শৃঙ্খলাবদ্ধতাৰ পদক্ষেপ ৰ্নিবলৈ বাধ্য কৰিব পাৰে, সৃজনশীল লোকসকল কর্মক্ষেত্রত সহকৰ্মীসকলৰ লগত সফলভাবে সংহত নোহোৱাটো দুর্ভাগ্যজনক ।

 

 বিদ্রোহৰ এই নেতিবাচক প্রকাশবোৰ কেৱল তেতিয়াই এৰাই চলিব পাৰি যেতিয়া সংস্থাবোৰ বা ব্যক্তিসকল আন্তঃব্যক্তিক গতিশীলতাৰ বিষয়ে সচেতন হয় ৰ্যিবিলাকে বিভিন্ন ব্যক্তিত্বৰ প্রকাৰক এটাৰ পৰা আনটোক পৃথক কৰে । আজিকালি এইটো জনপ্রিয় কৰাৰ এটা উপায় হ’ল সহকর্মীসকলৰ মাইয়াৰ্চ-ব্ৰিগচ পাৰ্চ’নেলিটি ইনভেন্টৰি লোৱা তথা ফলাফলবোৰ পৰস্পৰৰ মাজত আলোচনা কৰা । যদিও এই পৰীক্ষাটো নিৰ্ভৰযোগ্যতা বা বৈধতাৰ স্বীকৃত পৰিসংখ্যাগত পদক্ষেপৰ ক্ষেত্রত কঠোৰ নহয় তথাপি এইটো আন্তঃব্যক্তিক প্রতিক্রিয়াৰ শৈলীৰ্বোৰৰ বিষয়ে আলোচনা কৰাৰ তথা এই পার্থক্যৰ বাবে এজনে আনজনক সম্মান কৰাৰ বৃহৎ উদ্দেশ্যক প্ৰতিফলিত কৰে ।

 

কর্মক্ষেত্রৰ বৈচিত্রত সাধাৰণতে ক’লা-বগা বিভাগত মানুহ ৰাখি সমাজতাত্ত্বিক পৰিভাষাত সংজ্ঞায়িত কৰা হয়, উদাহৰণস্বৰূপে – লিঙ্গ ।